Rio de Janeiro Igrzyska Olimpijskie 2016

Rio de Janeiro Igrzyska Olimpijskie 2016

Igrzyska Olimpijskie w Rio de Janeiro: Historyczny wymiar pierwszych Igrzysk w Ameryce Południowej

Igrzyska Olimpijskie w Rio de Janeiro w 2016 roku miały wyjątkowy, historyczny wymiar, gdyż po raz pierwszy odbyły się na kontynencie Ameryki Południowej. Dla Brazylii, Rio de Janeiro i całego regionu, to wydarzenie miało ogromne znaczenie polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe, stając się symbolem zarówno aspiracji Brazylii, jak i całego kontynentu. Przez wiele dekad Ameryka Łacińska była postrzegana głównie przez pryzmat problemów gospodarczych, społecznych i politycznych. Brazylia, jako największa gospodarka regionu, miała szansę zaprezentować inną stronę Ameryki Łacińskiej – pełną potencjału, kreatywności i dynamizmu. Organizacja igrzysk miała na celu nie tylko promocję Brazylii, ale całego kontynentu, który od lat walczył o większe uznanie na arenie międzynarodowej.

Igrzyska w Londynie w 2012 roku były doskonale zorganizowane, eleganckie i efektywne, co odzwierciedlało brytyjską kulturę. Ceremonie były formalne, z precyzyjnie zaplanowanymi występami artystycznymi, a sam duch igrzysk skupiał się na tradycji, historii i klasycznym pojęciu sportowej rywalizacji. W Londynie wszystko było dokładnie przemyślane i zaplanowane, co odzwierciedlało zachodnie podejście do organizacji i zarządzania. Przekazanie flagi olimpijskiej w Londynie w 2012 roku i prezentacja Rio de Janeiro jako gospodarza Igrzysk Olimpijskich w 2016 roku były momentami, które symbolizowały przejście od zorganizowanej, formalnej atmosfery igrzysk w Londynie do bardziej spontanicznych, kreatywnych i pełnych życia igrzysk w Brazylii. Brazylijczycy są znani z tego, że celebrują życie w sposób naturalny i otwarty, a ich igrzyska miały być odzwierciedleniem tego podejścia.

Brazylijska prezentacja była urozmaicona występami artystów, którzy w symboliczny sposób przedstawili kulturę i ducha Brazylii. Wykorzystano utwory, które były kwintesencją samby, bossa novy oraz kultury brazylijskiej w ogóle. 

Marisa Monte, jedna z najbardziej znanych brazylijskich wokalistek i kompozytorek, zaśpiewała klasyczną sambę, utwór „Aquele Abraço”, który jest swoistym hymnem Rio de Janeiro wyrażającym miłość do miasta i jego mieszkańców, symbolem radości i nadziei.  Współczesną odsłonę samby i brazylijskiej muzyki zaprezentował Seu Jorge, który wykonał m.in. „Nem Vem Que Não Tem” – utwór pełen energii i swobodnego, żywiołowego ducha, doskonale oddający esencję samby ulicznej. Oczywistym dopełnieniem był występ wiodących szkół samby z Rio de Janeiro, które pokazały żywiołową stronę brazylijskiej kultury karnawałowej. Pelé, pojawił się na scenie jako symbol brazylijskiego sportu i zapowiedzi nadchodzących igrzysk, które miały być wielkim wydarzeniem sportowym.

Brazylia zaprezentowała wizję igrzysk, które miały być żywiołowe, nieco chaotyczne, ale przede wszystkim radosne. Ta różnica miała ogromne znaczenie w oczekiwaniach wobec nadchodzących igrzysk – Rio miało być miejscem, gdzie spontaniczność i kreatywność spotykają się z olimpijskim duchem rywalizacji. Ta wizja wzbudzała zachwyt u jednych i obawy u innych, bo współcześnie organizacja igrzysk niesie ze sobą ogromne wyzwania na wielu płaszczyznach – ogromnych inwestycji w modernizację i budowę obiektów sportowych, infrastrukturę bezpieczeństwa, transportową, społeczną i ekologiczną, po zapewnienie odpowiedniego finansowania i realizację projektów na czas. Brazylijczycy znani są z tego, że podchodzą do życia z lekkim dystansem, a ich filozofia życia obejmuje „jeitinho brasileiro” – radzenie sobie z trudnościami za pomocą nieszablonowego myślenia, kreatywności i odrobiny improwizacji. To podejście odzwierciedliło się później w procesie przygotowań i w czasie trwania Igrzysk. 

Moja fascynacja Ameryką Południową sięga czasów młodości, kiedy w ekspresowym tempie pożerałem wszystkie ukazujące się w języku polskim książki autorów z Ameryki Łacińskiej. Grę w klasy”, Julio Cortazara, czytałem wielokrotnie, zawsze słuchając jazzu w tle. „Rozmowa w katedrze” pozwoliła mi wcześnie odkryć Mario Vargasa Llosę, a tematy ze Stu lat samotności, Gabriela Garcii Marqueza, powtarzają się nieustannie od kilkudziesięciu lat w rozmowach z przyjaciółmi. Ernesto Sabato zajmuje szczególne miejsce wśród moich ulubionych pisarzy iberoamerykańskich.  Fizyk z wykształcenia, którego pierwsza powieść Tunel zachwyciła mnie od razu, napisał później jeszcze tylko dwie książki, każda lepsza od poprzedniej, O bohaterach i grobach oraz Abaddon -Anioł Zagłady. Jestem wdzięczny J.L Borgesowi za „Bibliotekę Babel”, bo jest nieustanną inspiracją do lektury i kompletowania książek mojej własnej, bogatej, biblioteki. Fascynacja literaturą iberoamerykańską była impulsem do nauki języka hiszpańskiego i wielu podróży do krajów Ameryki Łacińskiej. Zaraz po powrocie z Igrzysk z Londynu w 2012 roku, wyjąłem z biblioteki i odkurzyłem do ponownego czytania tom „Opowiadań brazylijskich” wydanych w Polsce w 1977 r., „Nowych opowiadań brazylijskich” z 1982 roku oraz dzieła najwybitniejszego brazylijskiego pisarza – Machado de Assis, „Wspomnienia pośmiertne Brasa Cubas oraz „Lustro i inne opowiadania,” które były wydane w Polsce jeszcze wcześniej, bo w 1974 i 1975 roku. Z perspektywy czasu wydaje mi się, że łatwy dostęp do literatury Ameryki Południowej w czasach komunizmu w Polsce, mógł być podyktowany politycznie, bo reżim postrzegał te kraje jako uciskane przez zachodni imperializm. Dodatkowo zakupiłem kilka książek współczesnych pisarzy brazylijskich, między innymi, dopiero co wydane w Polsce dzieło Daniela Galery „Broda we krwi”, którą przeczytałem w natychmiast. 

W 2000/2009 zrealizowałem moje marzenie i wspólnie z żoną odbyłem wielomiesięczną podróż drogą Carratera Panamericana odwiedzając większość krajów tego kontynentu, poza Brazylią. Podróż była fascynująca, jak, że trwała dość długo, mieliśmy czas by gruntownie zapoznać się z niezwykle ciekawą historią tego kontynentu, odwiedzić większość najważniejszych zabytków i zetknąć się bezpośrednio z problemami współczesności. Nietrudno zatem sobie wyobrazić, że wyjazd na Igrzyska Olimpijskie do Rio de Janeiro budził naszą ciekawość i nadzieję na niezwykłe przeżycia. Bilety na wszystkie interesujące nas imprezy sportowe udało się zakupić z dużym wyprzedzeniem, podobnie z rezerwacją hotelu, którego lokalizację nieco przewrotnie wybraliśmy w Niteroi, po drugiej Zatoki Guanabara, skąd rozciąga się spektakularny widok na panoramę Rio de Janeiro, w tym na plażę Copacabana, Głowę Cukru i wzgórze Corcovado. Hotel BEST WESTERN Plus Icaraí Design Hotel, położony po spokojniejszej stronie zatoki, oferuje bardziej spokojne otoczenie niż Copacabana, jednocześnie zapewniając łatwy dostęp do wszystkich głównych atrakcji Rio de Janeiro. 

Hotel położony jest w pobliżu szlaku Caminho Niemeyer, który obejmuje szereg imponujących budynków zaprojektowanych przez słynnego brazylijskiego architekta Oscara Niemeyera, w tym: 

• Museu de Arte Contemporânea (MAC) – futurystyczne muzeum sztuki współczesnej w Niterói, które przypomina latający spodek i jest jednym z symboli miasta. Jedno z najważniejszych i  najbardziej charakterystycznych dzieł Niemeyera,
• Teatro Popular Oscar Niemeyer – jego charakterystyczna forma, z falującym dachem i żywymi kolorami, jest typowa dla twórczości Niemeyera. Teatr mieści sale widowiskowe i stanowi centrum kulturalne dla lokalnej społeczności.
• Fundação Oscar Niemeyer: To instytucja mająca na celu promowanie architektury i dziedzictwa Oscara Niemeyera oraz szerzenie wiedzy na temat jego twórczości poprzez wystawy, wydarzenia kulturalne i edukacyjne.
• Centro Petrobras de Cinema – centrum poświęcone kinematografii.

Oscar Niemeyer to jeden z najważniejszych i najbardziej wpływowych architektów XX wieku, znany i ceniony nie tylko w Brazylii, ale na całym świecie. Jest uznawany za mistrza modernizmu, którego unikalny styl, pełen płynnych linii i organicznych form, zrewolucjonizował podejście do architektury. Najbardziej znanym i znaczącym dziełem Niemeyera jest jego wkład w budowę Brasílii, nowej stolicy Brazylii, którą zaprojektował we współpracy z Lúcio Costą. Brasília została zaplanowana i zbudowana w latach 50. XX wieku jako symbol nowoczesności i przyszłości Brazylii. Brasília jest uważana za jedno z najważniejszych osiągnięć w dziedzinie architektury i urbanistyki XX wieku, a w 1987 roku została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

W czasie pobytu w Niteroi, Caminho Niemeyer było częścią mojego szlaku, który zwykle prowadził piaskiem twardej plaży odkrytej przez odpływ, a następnie asfaltowym chodnikiem łączącym obiekty „ścieżki Niemeyera”.

Głównym punktem mojego zainteresowania podczas Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 roku, podobnie jak w przeszłości, były zawody lekkoatletyczne, które odbywały się na Stadionie Olimpijskim Engenhão, znanym również jako Estádio Olímpico Nilton Santos, Stadion został otwarty w 2007 roku na Igrzyska Panamerykańskie i następnie użytkowany przez Botafogo FR do rozgrywek piłkarskich. Na czas Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 roku, stadion przeszedł znaczną przebudowę i adaptację, aby móc gościć zawody lekkoatletyczne. Zainstalowano nowoczesną bieżnię i inne potrzebne udogodnienia, co sprawiło, że stadion stał się głównym miejscem zawodów lekkoatletycznych na igrzyskach. 

 Przejazd z hotelu na Estádio Engenhão, zajmował około 1,5 godziny, autobusem przez spektakularny most 13 kilometrowy most przez Zatokę Guanabara do Rio de Janeiro, gdzie na stacji Central do Brasil można było przesiąść się na pociągi szybkiej kolei SuperVia, które kursowały regularnie na trasie do Stadionu Olimpijskiego. Alternatywna opcja to podróż promem przez Zatokę Guanabara, który w ciągu zaledwie 20-30 minut docierał do Plataforma Praça XV w centrum Rio, skąd dalej można było metrem lub szybką koleją SuperVia dotrzeć bezpośrednio do Stadionu.  

W porównaniu ze stadionami na poprzednich Igrzyskach Olimpijskich (Londyn, Pekin, Ateny, Sydney) Estádio Engenhão miał kameralny charakter, mieścił 46 931 widzów, dwa razy mniej niż stadiony, gdzie odbywały się zawody lekkoatletyczne na poprzednich olimpiadach, które na sesjach wieczornych były wypełnione. 

Spośród wszystkich olimpijskich zawodów lekkoatletycznych (Sydney, Ateny, Pekin, Lodnyn) wydarzenia z Estádio Engenhão pamiętam szczególnie dobrze i wspominam je najmilej, bo stadion był kameralny, widownia nastawiona emocjonalnie, entuzjastycznie reagowała na przebieg zawodów, szczególnie na występy Brazylijskich sportowców. 

Anita Włodarczyk zdobyła złoty medal w rzucie młotem wygrywając w imponującym stylu z nowym rekordem świata – 82,29 metra. Jej przewaga nad rywalkami była miażdżąca, druga zawodniczka, Zhang Wenxiu z Chin, uzyskała wynik 76,75 metra, wynik gorszy od Włodarczyk o ponad 5,5 metra! 

Piotr Małachowski zdobył srebrny medal w rzucie dyskiem, przegrywając złoty medal z Niemcem Christophem Hartingiem, który w ostatniej kolejce oddał rzut na 68,37 m, wyprzedzając Małachowskiego (67,55 m).

Joanna Jóźwik była jedną z bohaterek polskiej reprezentacji w biegu na 800 metrów, niespodziewanie zajęła 5. miejsce w finale z wynikiem 1:57,37, co było jej najlepszym wynikiem sezonu. Wygrała Caster Semenya z RPA, a wokół tego biegu pojawiły się kontrowersje związane z poziomami testosteronu u niektórych zawodniczek. Jóźwik otwarcie mówiła o tym, że czuje się “najlepszą z kobiet”, ponieważ trzy zawodniczki, które wyprzedziły ją na podium, miały naturalnie podwyższony poziom testosteronu. W wyniku narastających kontrowersji, Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) wprowadziło w 2018 roku regulacje, które wymagały od zawodniczek z naturalnie podwyższonym poziomem testosteronu (zdiagnozowanych z DSD) obniżenia tego poziomu do określonego limitu, aby móc startować w biegach na średnich od 400 metrów do 1 mili. Semenya odwołała się do Sądu Arbitrażowego ds. Sportu (CAS), a wobec niesatysfakcjonującego rozstrzygnięcia, następnie złożyła apelację do Federalnego Trybunału Szwajcarii, który w 2020 roku odrzucił jej apelację, czym potwierdził, że przepisy IAAF dotyczące poziomu testosteronu są zgodne z międzynarodowym prawem sportowym.

Po tych decyzjach, Caster Semenya zdecydowała się nie stosować terapii hormonalnej w celu obniżenia poziomu testosteronu, co oznaczało, że nie mogła startować w swoich ulubionych konkurencjach (800 m i 1500 m) na międzynarodowych zawodach zgodnie z nowymi przepisami. W 2021 roku Semenya próbowała rywalizować na dłuższych dystansach, które nie były objęte przepisami dotyczącymi poziomu testosteronu, m.in. na 5000 metrów, jednak nie zdołała zakwalifikować się do Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 2021 roku.

Kamila Lićwinko w skoku wzwyż zajęła 6. miejsce, co było dobrym wynikiem, choć polscy kibice po cichu liczyli na medal.

Oprócz radości mieliśmy także chwile zawodu, Paweł Fajdek, dwukrotny mistrz świata w rzucie młotem, wielki faworyt w tej konkurencji na Igrzyskach, spalił wszystkie swoje rzuty w eliminacjach i nie zakwalifikował się do finału. Na szczęście godnie go zastąpił Wojciech Nowicki, który zdobył brązowy medal w tej konkurencji.

Adam Kszczot był uważany za jednego z faworytów do medalu na 800 m, po tym jak rok wcześniej w Pekinie zdobył srebrny medal na mistrzostwach świata w Pekinie, a tuż przed Igrzyskami złoty medal na mistrzostwach Europy w Amsterdamie. Miał dziewiąty czas półfinałów, a do awansu do finału zabrakło mu zaledwie 0,05s. 

Marcin Lewandowski również nie awansował do finału biegu na 1500 metrów mężczyzn, chociaż na krótko przed Igrzyskami podczas Mistrzostw Europy w Amsterdamie zdobył na tym dystansie srebrny medal.

W sumie polscy kibice przeżyli wiele pięknych chwil na Estádio Engenhão dopingując polskich reprezentantów, a ja cieszyłem się jak dziecko z triumfu Anny Włodarczyk, która wykonała taniec radość z kibicami.

Miałem okazję spędzić jeden dzień w wiosce olimpijskiej na zaproszenie Wojciecha Theinera, który obok Sylwestra Bednarka, reprezentował Polskę w skoku wzwyż. Osiedle robiło wówczas pozytywne wrażenie i na tle zabudowań Rio de Janeiro można było je uznać za luksusowe. Zjadłem obiad na stołówce wioski olimpijskiej, który naprawdę smakował, a wybór dań mógł zaspokoić potrzeby sportowców z różnych zakątków świata. Atmosfera i wystrój w czasie Olimpiady dodawał kompleksowi specyficznego kolorytu. Jak się okazało założenia, że mieszkania znajdą później swoich nabywców okazały się nietrafione. 

Igrzyska Olimpijskie w Rio de Janeiro 2016 były pełne emocjonujących i historycznych wydarzeń w lekkoatletyce, która raz na cztery lata staje się „królową sportu” przyciąga największą uwagę kibiców. 

Usain Bolt zdobył w Rio kolejny raz trzy złote medale olimpijskie i zakończył swoją karierę olimpijską jako potrójny mistrz olimpijski z trzech igrzysk z rzędu (2008, 2012, 2016) na dystansach 100 m, 200 m i w sztafecie 4 × 100 m.

Wayde van Niekerk z Republiki Południowej Afryki wygrał finał biegu na 400 metrów w niesamowitym czasie 43,03 sekundy, bijąc rekord świata należący do Michaela Johnsona (43,18 s), który utrzymywał się od 1999 roku. Van Niekerk dokonał tego, startując z trudnego, zewnętrznego 8. toru, co czyni jego osiągnięcie jeszcze bardziej imponującym. Jego rekord świata w 400 m był jednym z najbardziej zaskakujących i ekscytujących momentów igrzysk, podobnie jak sensacyjne zwycięstwo Thiago Braz’a w skoku o tyczce, który pokonał faworyzowanego Francuza Renaud Lavillenie i ustanowił rekord olimpijski, skacząc na wysokość 6,03 metra, co wywołało eksplozję radości wśród brazylijskiej publiczności na stadionie. 

Podobną niespodziankę sprawiła Shaunae Miller z Bahamów, która zdobyła złoty medal na 400 metrów kobiet w dramatyczny sposób, rzucając się na linię mety, aby wyprzedzić faworytkę, Amerykankę Allyson Felix, zaledwie o 0,07 sekundy. Jej “nurkowanie” na metę stało się jednym z najbardziej pamiętnych momentów igrzysk. 

Polscy siatkarze kolejny raz nie przebrnęli fazy ćwierćfinałów na igrzyskach olimpijskich. Po udanych występach w Lidze Światowej i Mistrzostwach Świata w 2014, gdzie polscy siatkarze zdobyli złoto roku, drużyna była zmotywowana, a kibice oczekiwali medalu. Zacząłem mieć wrażenie, że kiedykolwiek pojawiam się na zawodach, oni zawodzą, nie spełniają swoich ambicji i oczekiwań kibiców. Polska trafiła do trudnej grupy, rozgrywała bardzo turniej w fazie grupowej, gdzie uległa tylko Rosjanom. Niestety przegraliśmy w stylu pozostawiający wiele do życzenia z Amerykanami 0:3. Polscy kibice byli rozżaleni, a siatkarze przybici. Nie pozostało nam nic innego jak czekać na następne igrzyska w Tokio, by spełnić marzenia i nawiązać do wielkiego sukcesu z Montrealu w 1968 roku, kiedy Polacy zdobyli złoty medal prowadzeni przez legendarnego Huberta Wagnera. 

Olimpijski turniej siatkówki odbywał się w kompleksie Ginásio do Maracanãzinho w bezpośrednim sąsiedztwie słynnego stadionu Maracanã. Maracanãzinho, zdrobnienie od Estadio  Maracanã, to jeden z najbardziej znanych obiektów sportowych w Brazylii, który wcześniej gościł wiele międzynarodowych wydarzeń siatkarskich, w tym mistrzostwa świata.

Głównym Stadionem Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro był legendarny Stadion Maracanã (pełna nazwa: Estádio Jornalista Mário Filho), jeden z najbardziej ikonicznych stadionów na świecie. Stadion Maracanã, zaprojektowany w stylu modernistycznym, jest przykładem monumentalnej architektury sportowej. Maracanã miała pierwotnie niezwykle dużą pojemność, która wynosiła około 200 000 miejsc, co uczyniło go jednym z największych stadionów na świecie, Maracanã była miejscem słynnego finału Mistrzostw Świata 1950, w którym Brazylia przegrała z Urugwajem 1:2, z frekwencją szacowaną na około 199 854 widzów, co pozostaje rekordem wszech czasów na stadionie piłkarskim. Po serii renowacji, w tym tych przeprowadzonych przed Mistrzostwami Świata 2014 i Igrzyskami Olimpijskimi 2016, pojemność została zmniejszona do obecnych 78 838 miejsc. Pojemność jest obecnie ograniczona ze względu na przepisy bezpieczeństwa i wygody, z miejscami wyłącznie siedzącymi.

W czasie Igrzysk Olimpijskich w 2016 roku odbyła się tutaj ceremonia otwarcia i zamknięcia oraz mecz finałowy piłki nożnej. Miałem okazję uczestniczyć w ceremonii zamknięcia, która odbyła się 21 sierpnia 2016 roku i była podsumowaniem 17 dni emocjonujących zmagań sportowych. Było to widowisko pełne barw, muzyki i celebracji brazylijskiej kultury, które w kreatywny sposób pożegnało Igrzyska i przekazało pałeczkę następnemu gospodarzowi – Tokio 2020.

W przeciwieństwie do bardziej formalnej ceremonii otwarcia, miała luźnyi radosny charakter. Pokazy artystyczne były inspirowane brazylijskim karnawałem, muzyką oraz sztuką uliczną. Rio, znane z radosnego ducha, tętniącej życiem muzyki i karnawału, stworzyło widowisko odzwierciedlające tę atmosferę. Na scenie pojawiły się tradycyjne brazylijskie zespoły perkusyjne, tancerze samby i artyści związani z karnawałem, a Martinho da Vila, jeden z najbardziej znanych artystów samby, dał niezapomniany występ. Ceremonia zakończyła się wielką karnawałową paradą z tancerzami i zespołami, a Maracanã stała się na chwilę wielką areną karnawałową i nawet burza, która się rozpętała nad stadionem, nie przeszkodziła zabawie. 

Igrzyska Olimpijskie Rio de Janeiro 2016 – wybrane aspekty organizacyjne i sportowe.

Proces wyboru gospodarza, znaczenie igrzysk dla Brazylii i hasło igrzysk

W 2009 roku, podczas 121. sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl) w Kopenhadze, ogłoszono, że Rio de Janeiro zostanie gospodarzem XXXI Letnich Igrzysk Olimpijskich w 2016 roku. Był to historyczny moment, gdyż po raz pierwszy igrzyska olimpijskie miały odbyć się w Ameryce Południowej. Rio de Janeiro pokonało w rywalizacji takie miasta jak Madryt, Tokio i Chicago. W finałowej rundzie głosowania Rio zdobyło 66 głosów, podczas gdy Madryt otrzymał 32 głosy.

Oficjalne hasło igrzysk brzmiało „Um mundo novo” („Nowy świat”), podkreślając dążenie do zjednoczenia narodów, promowania pokoju i otwarcia nowych możliwości dla Brazylii i całego kontynentu. Dla Brazylii igrzyska były szansą na pokazanie swojej kultury, różnorodności i dynamicznego rozwoju na arenie międzynarodowej.

Architektura i lokalizacja obiektów olimpijskich

Igrzyska w Rio były rozproszone po czterech głównych strefach miasta: Barra da Tijuca, Copacabana, Maracanã i Deodoro. To pozwoliło na wykorzystanie istniejących obiektów oraz budowę nowych, które po igrzyskach miały służyć społeczności lokalnej.

Stadion Maracanã
Legendarny Estádio do Maracanã był sercem igrzysk. Zmodernizowany na potrzeby Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 2014 roku, stadion o pojemności 78 000 miejsc gościł ceremonie otwarcia i zamknięcia oraz finały turniejów piłkarskich. Maracanã jest symbolem brazylijskiej pasji do piłki nożnej i miejscem wielu historycznych wydarzeń sportowych.

Park Olimpijski w Barra da Tijuca
Barra da Tijuca była głównym centrum igrzysk, gdzie powstał nowoczesny Park Olimpijski z licznymi obiektami sportowymi:

• Arena Carioca 1, 2 i 3: Trzy hale sportowe goszczące dyscypliny takie jak koszykówka, judo, zapasy i taekwondo.
• Centrum Tenisowe Olimpijskie: Kompleks z 16 kortami, w tym centralnym stadionem o pojemności 10 000 miejsc.
• Velódromo Olímpico: Nowoczesny welodrom dla zawodów kolarskich.
• Centrum Pływackie Maria Lenk: Istniejący obiekt zmodernizowany na potrzeby igrzysk, miejsce zawodów w pływaniu synchronicznym i skokach do wody.

Arena do Futuro
Ta innowacyjna hala sportowa została zaprojektowana jako obiekt tymczasowy, który po igrzyskach został rozebrany, a materiały wykorzystane do budowy szkół w różnych częściach Brazylii. Była areną zmagań piłki ręcznej, a jej konstrukcja wpisywała się w ideę zrównoważonego rozwoju.

Copacabana i Deodoro

• Fort Copacabana: Malowniczo położony na wybrzeżu, był miejscem startu i mety maratonu pływackiego oraz triathlonu.
• Plaża Copacabana: Słynna na całym świecie plaża gościła zawody w siatkówce plażowej, tworząc niezapomnianą scenerię z widokiem na ocean.
• Kompleks Deodoro: Drugi co do wielkości klaster obiektów, gdzie odbywały się zawody w jeździectwie, pięcioboju nowoczesnym, strzelectwie i rugby siedmioosobowym.

Specyficzne rozwiązania infrastruktury oraz lokalizacja konkurencji w historycznych, ikonicznych miejscach Rio de Janeiro

Jednym z wyjątkowych aspektów igrzysk w Rio było wykorzystanie naturalnego piękna miasta i jego historycznych miejsc:

• Góra Sugarloaf i posąg Chrystusa Odkupiciela: Stały się tłem dla wielu transmisji, podkreślając unikalny krajobraz Rio.
• Lagoa Rodrigo de Freitas: Malownicza laguna otoczona górami, była miejscem zawodów wioślarskich i kajakarskich.
• Sambodrom: Znany z karnawałowych parad, został przekształcony w arenę dla zawodów łuczniczych i mety maratonu.

Ceremonia otwarcia

Ceremonia otwarcia na stadionie Maracanã była świętem brazylijskiej kultury, historii i różnorodności. Reżyserowana przez Fernando Meirellesa, Andruchę Waddingtona i Danielę Thomas, skupiła się na tematach ekologii, pokoju i jedności. Niezapomnianym momentem było zapalenie znicza olimpijskiego przez Vanderleia de Limę, maratończyka i brązowego medalistę z Aten 2004, który zdobył serca publiczności swoją postawą po incydencie z intruzem na trasie biegu.

Modernizacja Rio de Janeiro w czasie przygotowań do igrzysk

Przygotowania do igrzysk stały się impulsem do licznych inwestycji:

1. Rozbudowa transportu publicznego: Budowa linii metra Line 4, łączącej centrum miasta z Barra da Tijuca, oraz wprowadzenie systemu szybkiego transportu autobusowego (BRT).
2. Rewitalizacja portu: Projekt „Porto Maravilha” przekształcił zaniedbane obszary portowe w nowoczesne dzielnice z muzeami, parkami i przestrzeniami publicznymi.
3. Infrastruktura sportowa: Powstanie nowych obiektów z myślą o przyszłym wykorzystaniu przez społeczność lokalną.

Obawy związane z epidemią wirusa Zika i ich wpływ na turystykę

Przed rozpoczęciem igrzysk świat zwrócił uwagę na rozprzestrzeniającą się w Brazylii epidemię wirusa Zika. Wirus ten, przenoszony głównie przez komary Aedes aegypti, wywoływał niepokój ze względu na powiązania z poważnymi wadami wrodzonymi, takimi jak mikrocefalia u noworodków, oraz zespołem Guillaina-Barrégo u dorosłych.

Obawy międzynarodowe:

• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła stan zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym w lutym 2016 roku.
• W mediach i środowiskach medycznych pojawiały się dyskusje na temat potencjalnego ryzyka dla sportowców, turystów i mieszkańców.
• Kilku znanych sportowców, w tym golfiści Rory McIlroy i Jason Day oraz koszykarz Pau Gasol, publicznie wyrażało swoje obawy. Niektórzy zdecydowali się zrezygnować z udziału w igrzyskach.

Wpływ na turystykę:

• Spadek liczby turystów: Obawy związane z wirusem Zika przyczyniły się do niższej niż oczekiwano liczby przyjazdów turystów zagranicznych. Szacowano, że liczba odwiedzających była o około 30% niższa niż prognozowano.
• Odwołane rezerwacje: Branża hotelarska odnotowała wzrost liczby odwołanych rezerwacji, szczególnie wśród kobiet w ciąży i osób planujących założenie rodziny.
• Wpływ ekonomiczny: Mniejsza liczba turystów wpłynęła na przychody sektora turystycznego, co było szczególnie dotkliwe w kontekście trudnej sytuacji gospodarczej Brazylii.

Działania podjęte przez organizatorów i władze:

• Programy kontroli komarów: Intensywne działania w zakresie eliminacji siedlisk komarów, opryskiwanie terenów miejskich i stadionów.
• Kampanie informacyjne: Edukacja mieszkańców i turystów na temat środków zapobiegawczych, takich jak używanie repelentów i noszenie odpowiedniej odzieży.
• Współpraca z WHO: Organizatorzy ściśle współpracowali z międzynarodowymi agencjami zdrowia w celu monitorowania sytuacji i wdrażania zaleceń.
• Zapewnienie opieki medycznej: W wiosce olimpijskiej i na arenach sportowych dostępne były specjalistyczne punkty medyczne z informacjami na temat wirusa Zika.

Rezultat:

• Brak znaczących incydentów: Podczas igrzysk nie odnotowano poważnych przypadków zakażeń wirusem Zika wśród sportowców ani turystów.
• Pozytywne opinie WHO: Po igrzyskach WHO stwierdziła, że ryzyko zakażenia było niskie, a działania prewencyjne były skuteczne.
• Wpływ na postrzeganie Brazylii: Pomimo początkowych obaw, skuteczne zarządzanie kryzysem zdrowotnym poprawiło wizerunek kraju jako zdolnego do radzenia sobie z takimi wyzwaniami.

Afera dopingowa Rosji i jej skutki

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych wydarzeń związanych z igrzyskami w Rio była afera dopingowa dotycząca Rosji. Skandal ten miał dalekosiężne konsekwencje dla sportu międzynarodowego, uczestnictwa rosyjskich sportowców w igrzyskach oraz postrzegania walki z dopingiem.

Tło i początek skandalu:

• Listopad 2015: Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) opublikowała raport Komisji Niezależnej, kierowanej przez Richarda Pounda, który ujawnił systematyczny, państwowo sponsorowany doping w rosyjskiej lekkoatletyce.
• Zawieszenie Rosji: W odpowiedzi na ustalenia, Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) zawiesiło rosyjską federację lekkoatletyczną, uniemożliwiając jej sportowcom udział w międzynarodowych zawodach.
• Lipiec 2016: Raport Richarda McLarena ujawnił istnienie szeroko zakrojonego, państwowego programu dopingowego w Rosji, obejmującego wiele dyscyplin sportowych.
• Decyzja MKOl: Zamiast całkowitego wykluczenia Rosji, MKOl przekazał międzynarodowym federacjom sportowym decyzje o dopuszczeniu poszczególnych sportowców.

Skutki dla rosyjskich sportowców:

• Wykluczenie lekkoatletów: Większość rosyjskich lekkoatletów nie została dopuszczona do udziału w igrzyskach.
• Wykluczenie innych dyscyplin: Cała reprezentacja w podnoszeniu ciężarów została wykluczona.

---

Najważniejsze wydarzenia i niezapomniane postacie

Igrzyska Olimpijskie w Rio de Janeiro w 2016 roku były pełne niezapomnianych chwil, heroicznych występów i dramatycznych zwrotów akcji. Sportowcy z całego świata pokazali ducha rywalizacji, determinację i pasję, dostarczając kibicom wyjątkowych emocji. Bohaterowie igrzysk, tacy jak Usain Bolt, Michael Phelps, Simone Biles czy Neymar Jr., zapisali się na stałe w historii sportu. Mimo wyzwań organizacyjnych i kontrowersji, igrzyska w Rio pozostaną w pamięci jako święto sportu okraszone kolorytem i niezapomnianą atmosferą Brazylii.

Lekkoatletyka

Usain Bolt – Król sprintu
Usain Bolt z Jamajki potwierdził swoją dominację w sprincie, zdobywając trzy złote medale:

• 100 m: 9,81 s
• 200 m: 19,78 s
• Sztafeta 4×100 m: Wraz z kolegami z reprezentacji Jamajki zdobył złoty medal.

Bolt osiągnął tzw. „triple-triple”, zdobywając złote medale w tych trzech konkurencjach na trzech kolejnych igrzyskach (Pekin 2008, Londyn 2012, Rio 2016). Jego charyzma, pewność siebie i niesamowite osiągnięcia uczyniły go jedną z największych gwiazd igrzysk.

Wayde van Niekerk – Rekord świata na 400 m
Reprezentant Republiki Południowej Afryki, Wayde van Niekerk, dokonał historycznego wyczynu w biegu na 400 m:

• Złoty medal: Z czasem 43,03 s ustanowił nowy rekord świata, bijąc poprzedni rekord Michaela Johnsona z 1999 roku.
• Start z ósmego toru: Van Niekerk biegł z najtrudniejszego, zewnętrznego toru, co czyni jego osiągnięcie jeszcze bardziej imponującym.

Mo Farah – Podwójny mistrz długich dystansów
Brytyjczyk Mo Farah obronił swoje tytuły z Londynu 2012, zdobywając złote medale w biegach na:

• 10 000 m: Pomimo upadku w trakcie biegu, Farah zdołał dogonić czołówkę i zwyciężyć.
• 5 000 m: Wykazał się taktycznym biegiem i fenomenalnym finiszem.

Farah stał się drugim w historii biegaczem, który zdobył podwójne złoto na dwóch kolejnych igrzyskach w tych konkurencjach.

Almaz Ayana – Rekord świata na 10 000 m kobiet
Etiopska biegaczka Almaz Ayana zdominowała bieg na 10 000 m kobiet:

• Złoty medal: Z czasem 29:17,45, poprawiając o ponad 14 sekund poprzedni rekord świata ustanowiony przez Wang Junxia w 1993 roku.

Anita Włodarczyk – Rekord świata w rzucie młotem

• Złoty medal: Ustanowiła nowy rekord świata wynikiem 82,29 m.
• Jej najdalszy rzut był o ponad 5 metrów lepszy od drugiej zawodniczki, potwierdzając jej absolutną dominację w tej dyscyplinie.

Shaunae Miller-Uibo – Spektakularny finisz na 400 m kobiet i złoty medal

• Dramatyczny finisz: Rzuciła się na linię mety, wyprzedzając faworytkę Allyson Felix (USA) o zaledwie 0,07 sekundy.
• Zgodnie z przepisami World Athletics: Zwycięzcę biegu określa się na podstawie tego, czy tułów zawodnika jako pierwszy przekroczy linię mety. Ręce, nogi czy głowa nie są brane pod uwagę. Rzucenie się do przodu jest dozwolone, więc zwycięstwo Miller-Uibo było zgodne z regulaminem.

Pływanie

Michael Phelps – Legenda pływania
Amerykanin Michael Phelps zakończył swoją karierę olimpijską w wielkim stylu:

• 5 złotych medali:
  • 200 m stylem motylkowym
  • 200 m stylem zmiennym
  • Sztafeta 4×100 m stylem dowolnym
  • Sztafeta 4×200 m stylem dowolnym
  • Sztafeta 4×100 m stylem zmiennym
• 1 srebrny medal:
  • 100 m stylem motylkowym

Phelps umocnił swoją pozycję jako najbardziej utytułowanego olimpijczyka w historii, zdobywając łącznie 28 medali, w tym 23 złote.

Katie Ledecky – Dominacja na długich dystansach
Amerykańska pływaczka Katie Ledecky zdominowała konkurencje na długich dystansach:

• 4 złote medale:
  • 200 m stylem dowolnym
  • 400 m stylem dowolnym (rekord świata)
  • 800 m stylem dowolnym (rekord świata)
  • Sztafeta 4×200 m stylem dowolnym
• 1 srebrny medal:
  • Sztafeta 4×100 m stylem dowolnym

Jej przewaga nad rywalkami była imponująca, szczególnie w finale na 800 m, gdzie wygrała z przewagą ponad 11 sekund.

Gimnastyka

Simone Biles – Nowa królowa gimnastyki
Amerykanka Simone Biles zdominowała rywalizację gimnastyczną:

• 4 złote medale:
  • Wielobój indywidualny
  • Ćwiczenia wolne
  • Skok
  • Wielobój drużynowy
• 1 brązowy medal:
  • Równoważnia

Biles zachwyciła świat swoją siłą, precyzją i trudnością wykonywanych elementów, stając się jedną z największych gwiazd igrzysk.

Kohei Uchimura – Cesarz gimnastyki
Japończyk Kohei Uchimura potwierdził swoją dominację:

• Złoty medal w wieloboju indywidualnym.
• Złoty medal w wieloboju drużynowym.

Uchimura stał się pierwszym gimnastykiem od 44 lat, który obronił tytuł w wieloboju indywidualnym.

Piłka nożna

Reprezentacja Brazylii – Złoto na własnej ziemi

• Historyczny triumf: pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Brazylii w tej dyscyplinie. 

Kolarstwo torowe

Bradley Wiggins i drużyna brytyjska – Złoto w drużynowym wyścigu na dochodzenie

• Nowy rekord świata: 3:50,265.
• Dziewiąty medal olimpijski dla Wigginsa, czyniąc go jednym z najbardziej utytułowanych brytyjskich sportowców.

Największe rozczarowania sportowe i niespodziewane porażki faworytów

1. Novak Djokovic (Serbia) – tenis

• Porażka w pierwszej rundzie. Opuszczał kort ze łzami w oczach.

2. Serena Williams (USA) – tenis

• Odpadła w trzeciej rundzie singla kobiet. W deblu, wraz z siostrą Venus Williams, przegrały już w pierwszej rundzie.

3. Paweł Fajdek (Polska) – lekkoatletyka (rzut młotem)

• Dwukrotny mistrz świata i główny faworyt do złotego medalu niespodziewanie nie zakwalifikował się do finału.

4. Chiny w klasyfikacji medalowej

• Spadek pozycji: Chiny, które w Pekinie 2008 były liderem klasyfikacji medalowej, a w Londynie 2012 zajęły drugie miejsce, w Rio spadły na trzecie miejsce z mniejszą liczbą złotych medali (26) niż oczekiwano.

Klasyfikacja medalowa Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro 2016

1. Stany Zjednoczone

• Złote medale: 46
• Srebrne medale: 37
• Brązowe medale: 38
• Łącznie: 121 medali

2. Wielka Brytania

• Złote medale: 27
• Srebrne medale: 23
• Brązowe medale: 17
• Łącznie: 67 medali

3. Chiny

• Złote medale: 26
• Srebrne medale: 18
• Brązowe medale: 26
• Łącznie: 70 medali

Polska na Igrzyskach Olimpijskich w Rio de Janeiro 2016

Polska reprezentacja liczyła 240 sportowców, którzy rywalizowali w 23 dyscyplinach. Polska zdobyła 11 medali: 2 złote, 3 srebrne i 6 brązowych.

Polscy medaliści:

Złote medale:

1. Anita Włodarczyk – lekkoatletyka (rzut młotem)
2. Magdalena Fularczyk-Kozłowska i Natalia Madaj – wioślarstwo (dwójka podwójna kobiet)

Srebrne medale:

1. Piotr Małachowski – lekkoatletyka (rzut dyskiem)

• Zdobył srebro z wynikiem 67,55 m, przegrywając złoto w ostatniej kolejce na rzecz Niemca Christopha Hartinga.

2. Marta Walczykiewicz – kajakarstwo (K-1 200 m)
3. Maja Włoszczowska – kolarstwo górskie (cross-country)

• Zdobyła swój drugi srebrny medal olimpijski, powtarzając sukces z Pekinu 2008.

Brązowe medale:

1. Rafał Majka – kolarstwo szosowe (wyścig ze startu wspólnego)

• Zdobył brąz po heroicznej walce na trudnej trasie, będąc blisko złota po ataku na ostatnich kilometrach.

2. Wojciech Nowicki – lekkoatletyka (rzut młotem)
3. Monika Michalik – zapasy (styl wolny, 63 kg)
4. Beata Mikołajczyk i Karolina Naja – kajakarstwo (K-2 500 m)
5. Oktawia Nowacka – pięciobój nowoczesny
6. Maria Springwald, Joanna Leszczyńska, Monika Ciaciuch i Agnieszka Kobus – wioślarstwo (czwórka podwójna kobiet)

Niezwykle przyjazna atmosfera na wszystkich arenach

Atmosfera podczas igrzysk w Rio była pełna energii i entuzjazmu. Brazylijczycy, znani z gościnności i miłości do sportu, stworzyli niezapomniane doświadczenie dla sportowców i kibiców. Mimo obaw związanych z bezpieczeństwem i organizacją, igrzyska przebiegły pomyślnie, a publiczność dopingowała z pasją zarówno swoich rodaków, jak i sportowców z innych krajów.

Frekwencja i oglądalność Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 roku

Sprzedaż biletów

• Sprzedano około 6,1 miliona biletów z dostępnych 7,5 miliona, co stanowiło około 81% frekwencji.
• Niższa sprzedaż w porównaniu z Londynem mogła wynikać z problemów ekonomicznych Brazylii, obaw związanych z wirusem Zika, bezpieczeństwem oraz wysokimi cenami biletów dla lokalnej społeczności.

Oglądalność telewizyjna i medialna

• Igrzyska oglądało na świecie około 3,5 miliarda widzów.
• Transmisje były dostępne w ponad 220 krajach, z wykorzystaniem nowych technologii, takich jak transmisje 4K i VR.
• Media społecznościowe odegrały znaczącą rolę, z rekordową liczbą interakcji na platformach takich jak Facebook, Twitter i Instagram.

Koszty i wynik finansowy Igrzysk w Rio

• Całkowity koszt: Szacowany na około 13,1 miliarda dolarów.
• Przychody: Około 9 miliardów dolarów z biletów, sponsorów i praw do transmisji.
• Efekt: Igrzyska przyniosły mieszane rezultaty finansowe. Inwestycje w infrastrukturę miały długoterminowe korzyści, ale niestety większość nowych obiektów sportowych, specjalnie zbudowanych na Olimpiadę, stało się tzw. „białymi słoniami”.

Obiekty sportowe jako „białe słonie”

Organizatorzy igrzysk obiecywali, że inwestycje w infrastrukturę przyniosą długoterminowe korzyści dla mieszkańców Rio de Janeiro. Planowano przekształcenie obiektów sportowych w szkoły, centra treningowe i obiekty rekreacyjne, a wioska olimpijska miała się stać ekskluzywnym osiedlem mieszkaniowym. Prawie nic z tych zapowiedzi i oczekiwań się nie spełniło.

1. Park Olimpijski w Barra da Tijuca

• Areny Carioca 1, 2 i 3: Te nowoczesne hale sportowe miały być przekształcone w centra szkoleniowe i rekreacyjne dla społeczności lokalnej. W praktyce jednak wiele z nich zostało zamkniętych, a brak funduszy na ich utrzymanie doprowadził do degradacji obiektów. W 2017 roku areny zostały tymczasowo zamknięte z powodu problemów z bezpieczeństwem i konserwacją.
• Velódromo Olímpico: Welodrom, zbudowany kosztem około 43 milionów dolarów, został poważnie uszkodzony przez pożar w 2017 roku. Naprawy były kosztowne, a obiekt był rzadko wykorzystywany, co podważało sens jego budowy.

2. Stadion Maracanã

• Pomimo swojego ikonicznego statusu, stadion Maracanã po igrzyskach zmagał się z problemami finansowymi i prawnymi. Kradzieże wyposażenia, brak konserwacji i zaległe rachunki za energię elektryczną przyczyniły się do jego degradacji.

3. Centrum Pływackie Maria Lenk i Olimpijski Stadion Wodny

• Baseny olimpijskie, które miały służyć społeczności i być miejscem treningów dla przyszłych sportowców, zostały opuszczone.

4. Pole Golfowe Olimpijskie

• Nowo wybudowane pole golfowe miało promować ten sport w Brazylii. Jednak niski poziom zainteresowania i wysokie koszty utrzymania sprawiły, że obiekt ten stał się praktycznie nieużywany.

5. Arena do Futuro

• Ta hala sportowa miała zostać rozebrana po igrzyskach, a jej materiały wykorzystane do budowy szkół. Jednak proces ten napotkał na opóźnienia i problemy logistyczne, co spowodowało, że obiekt stał opuszczony przez dłuższy czas.

6. Wioska Olimpijska

• Po zakończeniu Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 roku, wioska olimpijska miała zostać przekształcona w luksusowe osiedle mieszkaniowe o nazwie „Ilha Pura”. Plany zakładały sprzedaż ponad 3 600 nowoczesnych apartamentów zamożnym nabywcom, co miało przyczynić się do rozwoju gospodarczego miasta i zapewnić długotrwałe korzyści społeczności lokalnej. Do 2020 roku sprzedano zaledwie 600 apartamentów. Jeszcze mniejsza liczba apartamentów została faktycznie zamieszkana. Wielu nabywców traktowało te nieruchomości jako inwestycję, która nie przyniosła oczekiwanych zysków.